Hoe de haven van Rotterdam alles op alles zet om de grootste van Europa te blijven

Rotterdam is nog steeds de grootste haven van Europa en laat concurrenten als Amsterdam, Bremen en Hamburg ver achter zich. Vorig jaar hebben de bedrijven in de haven 469 miljoen ton goederen overgeslagen: een absoluut record.

Maar de concurrentie zit niet stil en dus moet Havenbedrijf Rotterdam (vorig jaar goed voor een omzet van 707 miljoen euro) nu al innoveren om in 2030 nog relevant te zijn. De manier waarop het Havenbedrijf dat doet, is opvallend.

“Om een product uit een fabriek overzees naar een winkel in het achterland te brengen, zijn gemiddeld 28 partijen nodig,” zegt Thea de Vries, verantwoordelijk voor marketing en new business, vanuit haar kantoor naast hotel New York met uitzicht op de haven. “Onze droom is dat al die partijen data met elkaar gaan delen en systemen met elkaar gaan koppelen.”

Dat dat nodig is, blijkt wel. Vries: “Per verscheping zijn er nog altijd zo’n tweehonderd interacties nodig tussen verschillende partijen in de logistieke keten.” Door systemen te koppelen en data te delen, kunnen verladers – bedrijven die goederen willen vervoeren – de meest optimale routes kiezen. Het voordeel? Minder milieubelasting en winkels kunnen kleinere voorraden aanhouden. Ze kunnen meer vertrouwen op de leveringen en hoeven dus minder reserves aan te houden. “De hele keten, van fabriek tot klant, heeft baat bij transparantie.”

Een app voor andere havens

In 2018 lanceerde het Havenbedrijf daarom alvast een gebruiksvriendelijke app waarmee schepen hun wachttijd in de haven van Rotterdam met ongeveer twintig kunnen procent verlagen: Pronto. Rederijen, terminals en andere bedrijven in de haven delen hun planningsinformatie via Pronto. Daardoor hebben alle partijen totaal inzicht in de aankomst, het verblijf en het vertrek van schepen.

Ze kunnen hun planningen vervolgens heel precies op elkaar afstemmen. Zo stijgt de bezettingsgraad van haventerminals, verlopen processen zoals laden en lossen sneller en worden kosten bespaard doordat schepen sneller verder kunnen. En doordat de schepen hun vaarsnelheid – en energieverbruik – beter kunnen managen, scheelt dit weer CO2-uitstoot.

Een ander voorbeeld van baanbrekende technologie van Port of Rotterdam is Navigate. Dankzij deze routeplanner voor zeevaart, binnenvaart en spoor kunnen importeurs en exporteurs de beste vervoersopties kiezen voor containers die ze willen verladen.

“Tot nu toe moest een verlader een aantal verschillende vervoerders bellen of hun websites bekijken en daarna maar hopen de meest efficiënte route te kiezen”, zegt de Vries. “Navigate brengt transparantie in een versnipperde wereld van aanbieders. Verladers willen het aanbod van verschillende havens met elkaar kunnen vergelijken, om vervolgens de goedkoopste en snelste route te kiezen.”

Autonoom varen

De systemen passen binnen de ontwikkelingen waar de Rotterdamse haven voor staat. Kunstmatige intelligentie, big data en het Internet of Things zijn steeds meer met elkaar verbonden. Het Havenbedrijf bereidt zich al volop voor op 2030: het jaar waarin autonoom vrachtvervoer naar verwachting mogelijk zal zijn.

De Vries: “Een belangrijke stap in dit proces is de ontwikkeling van een ‘digital twin’ van de haven. Een digitale kopie van de haven, inclusief alle infrastructuur, schepen die realtime weer worden gegeven, actuele weersomstandigheden, en hydro-informatie.”

“Dankzij sensoren die overal in de haven te vinden zijn, verzamelen we data die voor nieuwe inzichten zorgen”, vertelt De Vries. “Deze informatie kunnen we vervolgens inzetten om wachttijden te verminderen en de aanleg-, laad-, en vertrektijden te optimaliseren.

Vervoerders kunnen straks voorspellen wat, afhankelijk van het waterniveau en weersomstandigheden, het beste tijdstip is om aan te meren en te vertrekken.”

Ook in de rest van de markt ontstaan er steeds meer van dit soort systemen. Zo ontwikkelde Maersk samen met IBM Tradelens, dat dankzij Blockchain-technologie exact vastlegt waar elke container is en wat er mee gebeurt. “Dertig procent van de lading is anno 2019 niet op tijd en verladers weten niet altijd precies waar hun containers en goederen zijn. Lading raakt ook nog steeds kwijt”, vertelt De Vries.

Relevant blijven

Om relevant te blijven, kiest Rotterdam er volop voor om eigen innovatieve technologie, zoals Pronto en Navigate, te delen met concurrenten. Hoe meer partijen slimme technologie gebruiken, hoe meer je eraan hebt. “Inmiddels hebben wereldwijd een aantal havens serieuze interesse getoond in aankoop van Pronto.”

Ook Navigate is inmiddels een exportproduct van het Havenbedrijf Rotterdam. “Een middelgrote haven in het Midden-Oosten gaat de routeplanner vanaf april 2019 gebruiken”, zegt De Vries. “En het mooie is: hoe meer havens Navigate inzetten, hoe waardevoller de routeplanner wordt voor bedrijven.”

De Vries is duidelijk over dit soort innovaties: “We kunnen Rotterdam nog zo slim maken, maar als we niet samenwerken met andere havens op het gebied van data dan halen we nooit de maximale winst op het gebied van efficiënt werken en milieu.”