Hoe het pilotenhorloge een icoon werd

Denk je dit in. Je zit op kilometers hoogte in een nagenoeg onverwarmde cockpit, met één oog op de brandstofmeter van je Spitfire-gevechtsvliegtuig en een ander oog richting het luchtruim.

Je had toen een fractie van een seconde om te kijken naar je horloge. Dus moet-ie maar beter goed afleesbaar zijn. Binnen no-time werd het pilotenhorloge één van die vaste waarden binnen de horlogewereld. Naast een duikhorloge is dit er één die elke horlogeliefhebber in zijn collectie moet hebben.

Historisch besef

De oorsprong ligt in 1904, toen het horloge werd ontworpen als een alternatief voor het zakhorloge. Deze was namelijk maar moeilijk te checken zonder je handen van de stuurknuppel te halen. Toen gebruikt voor – uiteraard – het aflezen van de tijd, maar ook het berekenen van het brandstofverbruik. Gecombineerd met een sextant kon een horloge daarnaast helpen om de huidige locatie te bepalen met behulp van astronomische navigatie.

IWC Schaffhausen is een vroege pionier in het maken van deze pilot’s watches. Ze hebben 85 jaar aan ervaring in het maken van precisie-instrumenten voor de cockpit. Zo was er in 1936 de Special Pilot’s Watch (Ref. IW436). Bedacht en gemaakt door de twee zoons van de toenmalige eigenaar, Ernst Jakob Homberger. Beiden waren gepassioneerd vlieger en wisten precies wat een pilot’s watch nodig had. Deze IWC had onder meer een anti-magnetisch uurwerk (magnetische velden beïnvloeden de nauwkeurigheid van een mechanisch horloge) en breukvast glas.

Checklist

Maar wat is een pilot’s watch nu eigenlijk? Door de jaren heen is het soort horloge geëvolueerd met een aantal karakteristieken die je bijna allemaal zult vinden op een dergelijk horloge. Zo moet het een grote en makkelijk afleesbare wijzerplaat hebben. Dus meestal een donkere wijzerplaat en contrasterende cijfers en indexen.

Ook beïnvloedde IWC het cockpitinstrument-uiterlijk van klassieke pilotenhorloges in de jaren 30 en 40 door een witte driehoekige index op ‘12 uur’ te plaatsen, waardoor piloten de positie van de wijzers en de tijd in één oogopslag konden herkennen.

Daarnaast zie je een oversized kroon. Destijds nodig omdat piloten handschoenen droegen en je zonder moeite de kroon moest kunnen uittrekken om het horloge te verzetten. Ook vind je soms extra markeringen op de lunette (de draairing) of rondom aan de rand van de wijzerplaat. Dit maakt het horloge een kleine ‘computer’ om brandstofconsumptie en windcorrectie hoeken te berekenen. Tenslotte kan er ook een tweede tijdzone op zitten.

Icoon

Het icoon als het gaat om pilotenhorloges is de IWC Big Pilot’s Watch. De oorsprong ligt in de jaren 40 met de Big Pilot’s Watch calibre 52 T.S.C. Het vinkte de voorwaarden af van hierboven en is de inspiratie van de Big Pilot’s Watch die we nu nog steeds kennen. Een groot horloge met een diameter van 55 millimeter, het grootste horloge dat IWC ooit maakte. Maar duidelijk afleesbaar, inclusief de grote conische kroon en een minimalistische wijzerplaat.

Wat volgde was de Mark XI eind jaren 40, gemaakt in opdracht van de Britse Royal Air Force. IWC maakte de overstap naar het moderne pilotenhorloge, maar bereikte een mijlpaal met de Big Pilot’s Watch in 2002. Ook trouwens het begin van de ‘grote horloges’-trend van meer dan 10 jaar geleden.

Deze pilot’s watch en zijn aanzienlijke 46.2mm kast is een icoon geworden en één van de meest herkenbare horloges ter wereld. Zelfs de beginnende horlogeliefhebber heeft aan één schuine blik al genoeg om te zien dat het een IWC is.

US Navy

Door de jaren heen zijn de IWC Pilot’s Watches uitgebracht in tal van uitvoeringen. Met enkel de tijd tot extreem gecompliceerd in de vorm van een eeuwigdurende kalender. Ook het kastmateriaal ging al snel verder dan staal of goud. Ook titanium en koolstofvezel voegden zich bij het rijtje. In 1994 was IWC de eerste die een pilotenhorloge maakte met een keramische kast en recentelijk introduceerde het horlogemerk Ceratanium™, een eigen ontwikkeld materiaal dat zo licht en onbreekbaar is als titanium, maar zo hard en krasbestendig als keramiek.

Vandaag de dag worden de pilot’s watches nog steeds ontwikkeld met de beste piloten ter wereld, net zoals toen IWC hun eerste pilotenhorloge maakte in 1936. Zo is IWC het enige Zwitserse horlogehuis dat de mogelijkheid heeft om pilot’s watches te ontwikkelen voor eskaders van de US Navy.

De nieuwste toevoeging aan IWC’s oeuvre was dit jaar de IWC Big Pilot’s Watch 43. Een moderne twist op een iconisch model. Voor de eerste keer sinds de 40’s is de Big Pilot’s Watch uitgebracht in een versie met enkel de tijd. Nu in een draagbare 43mm uitvoering. “We hebben een ‘simpel’ horloge met drie wijzers gecreëerd, zonder andere elementen op de wijzerplaat,” aldus IWC Schaffhausen’s Creative Director Christian Knoop. “Ondanks het kleine formaat combineert de kast van 43mm een gedurfde look met een hoog draagcomfort.” Een horloge dat dus trouw is aan zijn oorsprong en 85 jaar later terugkeert naar de extreme zuiverheid van het origineel.